Yeni Elektronik Cihazlar Neden Kokar?
Muhtemelen daha önceden yeni telefon veya dizüstü bilgisayar kutusu açtınız ve o garip plastik kokusuyla karşılaştınız. Bu garip “yeni elektronik kokusu” nereden geliyor ve zamanla neden yok oluyor?
Yeni Bir Araba Kokusu Gibi
Herkes yeni bir araba kokusunu bilir. Berrak, temiz ve biraz gizemli bir koku. Genellikle bir otomobilin gerçekten yeni olduğunu onaylamada anahtar faktördür ve aslında sadece belirsiz toksik kimyasalların kokusudur (Bu kimyasallar ciddi bir sağlık riski oluşturmaz).
Bakın, otomobiller yapıştırıcılar, alev geciktiriciler, kimyasa maddeler ve plastiklerle doludur. Bu malzemeler aracınızın içinde iyi bir nedenden dolayı var, ancak bir miktar uçucu organik bileşik (Volatile Organic Compounds – VOC) içeriyorlar.
VOC’ler oda sıcaklığında veya altında buharlaşan kimyasallardır. Örneğin (taze boya kokusuna sebep veren) formaldehit, -18 derece buharlaşır. Bu korkutucu görünmekle birlikte, çoğu VOC tamamen toksik değildir. Aslında, doğal kokuların çoğu sadece VOC’lerdir.
Otomobil gibi, çoğu (tümü olmasa da) elektroniklerde tutkal, alev geciktiriciler, koruyucu kaplamalar ve plastik maddeler bulunur. Bu malzemeler oda sıcaklığında buharlaşan ve “yeni elektronik” kokusunu yaratan VOC’lerle doludur.
Havalandırma ile Koku Sonunda Kaybolur
Yeni elektronik cihazlarda ki VOC’ler soluduğunuz havaya karışır, bu yüzden yeni elektroniklerin kokusu var. Ancak yeni Nintendo Switch’iniz sınırsız VOC kaynağıyla dolu değil. Zamanla, cihazın tüm VOC’leri havaya karışacak ve kokusuz bir plastik yığını ile kalacaksınız.
Bu işlem genel olarak gazsızlaştırma olarak adlandırılır ve eski elektroniklerin ve araçların “yeni” kokmamalarının nedeni budur. Gazsızlaştırma işlemi teknik olarak bir ürün üretilir üretilmez başlar ve ürünün gazını boşaltma hızı çoğunlukla havalandırmaya bağlı durumdadır.
Bu konu karmaşık görünmektedir, ancak anlaşılması kolaydır. Yeni bir dizüstü bilgisayar veya telefon satın aldığınızda, muhtemelen fabrikadan yeni çıkmamış durumdadır. Aldığınız yerin (Örneğin Hepsiburada) deposunda birkaç ay geçirmiş olabilir. Ancak kutuyu açtıktan sonra cihazınız “yeni” kokabilir. Bunun nedeni kapalı bir kutunun içinde çok az havalandırma olmasıdır. VOC’lerin gidecekleri herhangi bir yer olmadan, sadece dizüstü veya telefona bağlı kalıyorlar.
Bazı insanlar, özellikle ucuz deri ürünlerde veya mobilyalarda bulunduklarında VOC kokusunu sevmezler. Bu kişiler bazen yeni ürünleri dışarıda bırakarak veya yeni arabalarında camları açık bırakarak gazsızlaştırma sürecini hızlandırır. Unutmayın, havalandırma gaz tahliye sürecini teşvik eder. Yeni dizüstü bilgisayarınızın kokusundan nefret ediyorsanız, o zaman havasız bir odada bırakmayın.
VOC’lar Büyük Bir Sağlık Riski Belirlemiyor
Daha önce, yeni araba kokusuna “belirsiz-toksik” olarak atıfta bulunduk. Bunun nedeni, hükümet düzenlemelerinin üreticileri yalnızca güvenli miktarlarda toksik VOC kullanmaya zorlamasıdır. Elbette, herhangi bir miktarda toksik kimyasalın “güvenli” olabileceği fikri gülünç geliyor, ama bu bilimsel bir gerçek. Formaldehit, bir örnek olarak vücudunuzun metabolik fonksiyonlarının ayrılmaz bir parçasıdır. Sadece çok fazla yutulduğunda veya uzun bir süre boyunca solunduğunda ölümcül olur.
Bu, hafif toksik VOC’lara uzun süre maruz kalmanın boğazda ve gözlerde tahriş olması, baş ağrısı ve uyuşukluk gibi bazı sorunlara neden olabileceği söyleniyor. Bu sağlık sorunlarına bina sendromu denir ve bunlar genellikle yeni yapılanbir binada yetersiz havalandırma sonucudur. Unutmayın, VOC’ler havaya karışır ve gazsızlaştırma işlemi havalandırma tarafından teşvik edilir.
Bina sendromuyla ilişkili sağlık sorunları kalıcı değildir ve havalandırmanın iyileştirilmesi (bir pencerenin açılması veya klima filtresinin değiştirilmesi), yeni ürünlerin buharla temizlenmesi, havanın ev bitkileriyle filtrelenmesi veya yeni ürünler dışarı bırakılarak giderilebilir. Bir şey “yeni” kokusunu salmayı bıraktıktan sonra gazdan temizlenmiş demektir.
Evet, odada gaz var ve buna kanser denir. “Gazsız” veya “VOC” için bir Google araması, otomobillerde, elektroniklerde ve yeni mobilyalardaki kimyasalların kansere katkıda bulunduğunu iddia edecek. VOC’lere uzun süre ciddi maruz kalmanın kansere neden olabileceğini bilmemize rağmen (tam gün maske takmadan otuz yıl boyunca ressam olarak çalışmak gibi), tüketici düzeyinde VOC ile kanser arasında bir bağlantı bulmak zordur.
Yeni elektronik cihazlarınızdaki VOC’ler veya değişen malzemeler hakkında endişeleriniz varsa (unutmayın, sağlık sorunları yalnızca uzun süreli maruz kalmalardan sonra ortaya çıkar), o zaman en iyisi ürünü açık havada bırakarak veya gazdan arındırarak hava kalitenizi arttırmaktır.